"Панорама" КБ-да "Эльбрус" процессорлық архитектурасы бар серверлерде пайдаланылатын "Альт 8 СП" операциялық жүйе үшін GIS WebService SE, Сервер ГАЖ, Imagery Creator, GIS WebServer SE серверлік бағдарламалық өнімдердің жаңа нұсқалары әзірленді. "Панорама" КБ-ның серверлік қосымшалары түрлі деңгейдегі геопорталдарды құру кезінде қолданылады: федералдық, аймақтық, муниципалдық, корпоративтік немесе салалық.

GIS WebService SE картографиялық сервисі кеңістіктік деректер көзі ретінде пайдаланылады. GIS WebService SE сервисімен деректермен алмасу OGC (Open Geospatial Consortium) ерекшелігі бойынша орындалады. Бағдарламада кез келген пайдаланушылық немесе жергілікті координаттар жүйесі бойынша тайлдарды беру мүмкіндігі іске асырылды. Сервис объектілермен есептеу операцияларын, іздеуді, оверлейлік операцияларды, аналитикалық операцияларды, жолдар графымен жұмысты, метадеректермен, транзакция журналымен және 3D-объектілерімен жұмысты және басқаларды орындауға мүмкіндік береді. Қосымша Apache, IIS және nginx web-серверлерімен үйлесімді.

Imagery Creator тайлдарды халықаралық форматтарда қалыптастыруға мүмкіндік береді. Imagery Creator қалыптастыратын тайлдық деректер пайдаланушылардың көп саны бір уақытта жүгінген кезде кең аумақтарға кеңістіктік деректерді бейнелеу бойынша сұратуларды орындаудың жоғары жылдамдығын қамтамасыз ету үшін GIS WebServer SE, GIS WebService SE бағдарламалық өнімдермен пайдаланылады.

Сервер ГАЖ векторлық карталарға, ЖҚЗ деректеріне, матрицаларға, құжаттарға және "Панорама" ГАЖ, "Оператор" ГАЖ, GIS WebService SE және басқа бағдарламалардың пайдаланушыларының кеңістіктік деректер базасына қашықтан қолжетімділікті қамтамасыз ету үшін арналған. Әртүрлі платформалардағы үстелдік және web-қосымшалардың пайдаланушылары қолжетімділіктің құқықтарына сәйкес деректерді бір уақытта қарап шығуы және өңдеуі мүмкін.

GIS WebServer SE – бұлттық технологияларда іске асырылған әртүрлі тағайындалған геопорталды тұрғызуға арналған ГАЖ. Web-сервистердің негізінде өзгеретін кеңістіктік деректерді жариялауды автоматтандырады. Деректердің жаңа қабатын жасайды және оларды редакциялауға мүмкіндік береді. Кез келген компьютерден пайдаланушының деректеріне қолжетімділікті ұсынады. Тақырыптық карталар мен картограммаларды жасайды. Модельді дайындаусыз ашық векторлық карталар, биіктіктер матрицалары және жергілікті жердің суреттері бойынша үш өлшемді модельдерді бейнелейді. Жолдар графы бойынша ең қысқа бағыттарды іздеуді орындайды.

"Панорама" КБ-ның серверлік бағдарламалық өнімдері базасында келесі көрсетімділік тақырыптық web-жобалар жазылған: "Әлем картасы", "Кеңістіктік деректер банкі", "Аумақтардың 3D-модельдері", "Агропортал" және басқалар. Геопорталдардың жұмысымен gisserver.ru сайтында танысуға болады.

Серверлік бағдарламалық өнімдердің жаңа нұсқалары Жүктеу бетінде жүктеу үшін қолжетімді.

"Кеңістіктік деректер банкі" геопорталы OpenStreetMap деректері бойынша қалыптастырылған Аквитания аймағының (Франция) картасымен толықтырылды. Бастапқы деректер Geofabrik сайтынан алынды. Карталармен жұмыс істеу үшін Панорама Мини ГАЖ бағдарламасын немесе "Панорама" КБ-ның басқа бағдарламалық өнімдерін пайдалануға болады.

Карталар 1:5 000 масштабтағы (map5000m) ірі ауқымды жоспарлардың жаңғыртылған сыныптауышына келтірілген. Кеңістіктік деректер банкінде жаңартуларды орналастыру Сандық карталардың деректерінің және ЖҚЗ деректерінің банкі бағдарламасының көмегімен орындалған. Кеңістіктік деректер банкінің ішіндегісін геопорталда жариялау және жүктеу үшін деректерге қолжетімділік GIS WebServer SE құралдарымен іске асырылған.

OpenStreetMap деректерінің негізіндегі тегін карталар "Сандық карталар" бетінде жүктеу үшін қолжетімді.

"Панорама" КБ-да 14.2.0-нұсқалы "Панорама" ГАЖ әзірленді. Жаңа нұсқада нақты уақытта Ғаламтор желісіне қосылған қашықтан бейнекамералардан бейне ағындарды қарап шығу мүмкіндігі қосылды. Бейнекамералардың орналасуы жергілікті жердің картасында, қаланың, ғимараттың жоспарында, өнеркәсіптік аумақта, үш өлшемді модельде әртүрлі шартты белгілердің (объектілердің) көмегімен белгіленуі мүмкін. Егер камера көлік құралында бекітілген болса, объектілер жылжымалы болуы мүмкін. Объектілер семантикасында бейне ағынға немесе камераның ір-мекенжайына сілтеме көрсетіледі. Авторландыру параметрлері әрбір қосылған кезде енгізілуі немесе клиенттік компьютерде кодталған түрде жадта сақталуы мүмкін. Бейне ағындармен геодеректердің интеграциясы жергілікті жердің күйінің мониторингі, қозғалысты басқару жүйелерінің, күзет жүйелерін және басқаларды салуды жеңілдетеді. Бейне кескінді қарап шығу үшін "Ctrl+Shift+тінтуірдің сол жақ батырмасы" пернелер тіркесімінің көмегімен объект-камераны таңдау керек.

Бағдарлама бейнені бейне деректердің әртүрлі көздерінен шынайы уақыт режимінде бір уақытта қарап шығуға мүмкіндік береді. Бейнені қарап шығу терезесінің өлшемі бейне ағынның ажыратымдылығына сәйкес келеді. Қажет болған кезде терезені бүкіл экранға жазуға болады. Бейнекамераға қосылуды теңшеу "Объектіні таңдау" диалогында орындалады. "Семантика" бетбелгісінде "Бейне кескінге сілтеме" семантикасын таңдау, қос басу арқылы "Бейне камераға қосуды теңшеу" диалогын белсендіру, бейне ағынға url-сілтемені немесе камераның ір-мекенжайын және авторландыру параметрлерін енгізу керек.

HTTP және RTSP деректерді жіберу хаттамалары қуатталады. Қосылған камера және оның күйі туралы деректер ағымдағы сәтте диалогта бейнеленетін болады. Авторландыру параметрлерін сақтау үшін "Құпиясөзді жадта сақтау" режимін таңдау және "Пайдаланушыны сәйкестендіру" ашылған диалогта пайдаланушының кодын енгізу керек. Пайдаланушының коды операциялық жүйеде пайдаланушының бір тіркеулік жазбасы үшін бірыңғай болуы керек. Камераны картаның объектісімен визуалды сәйкестендіру үшін "Камераның түсін" тағайындау керек. Бұл ретте картадағы камера-объекті пайдаланушымен таңдалған түске ие болады және бейне кескінді қарап шығу диалогының жақтауына сәйкес келеді.

"ТЖ болжау" қолданбалы тапсырмасы жете аяқталды. Тапсырманың жаңа нұсқасында ТЖ-ның болжанатын аймақтарын кеңістіктік модельдеу апаттың эпицентріне осьтік меридианды орнатумен WSG-84 эллипсоидында UTM проекциясында орындалады, содан кейін әлдеқашан дайын нәтиже пайдаланушы есептеуді орындаған картаның проекциясына түрлендіріледі. Мұндай амал бастапқы картаның проекциясының параметрлерімен қамтамасыз етілген бұрыштық шамалар мен қашықтықтардың қателіктерін барынша азайту есенбінен ең нақты деректерді алуға мүмкіндік береді. Бұл ретте ТЖ аймақтарының объектілер контурларының тіке сызықты кесінділеріне осы кесінделердің жоғары сапалы түрлендіруі және оларды мақсаттық картада доғаларға айналдыру үшін метриканың қосымша нүктелері қосылады. Көрсетілген түзетулер биіктіктер матрицасы бойынша есептелетін сұйықтықтың төгілуімен байланысты ТЖ болжаудың есептелген тапсырмаларына қатысты емес. Осы модельдер үшін есептеу биіктіктер матрицасы үшін орнатылған тура сол проекцияда жүзеге асырылады. Модельдеудің нәтижелері бойынша картада ақпаратты шығару зақымдау аймақтарының семантикаларын толтырумен, апаттардың эпицентрлерін түсірумен және эпицентрлердің қолтаңбаларымен толықтырылды. Химиялық қауіпті объектідегі ТЖ моделінің шығыс параметрлерінің тізбесіне "бұлтты тасымалдау жылдамдығы" параметрі қосылды. ТЖМ мамандарының ескертулері бойынша бастапқы деректерді енгізу және модельдеудің нәтижелерін бейнелеу нысандарында жеке параметрлердің атауларын түзету орындалды.

"Кіріс объектілер бойынша семантиканың мәндерін есептеу" тапсырмасы жете аяқталды. Бірнеше карталар болған кезде бастапқы деректерді өңдеу режимін таңдау – бір немесе барлық ашық карталарды өңдеу мүмкіндігі қосылды. Бөлінген полигнондарға тиістілігі талданатын объектілердің тізбесін теңшеу кезінде "Сүзгі" батырмасы бойынша "Бір аттас сыныптауышы бар барлық карталар үшін орнату" қасиетін қосу/өшіру керек.

"Кеңістіктік-логикалық байланыстар" қолданбалы тапсырмалар тобында "Семантиканы кіріс объектілеріне тасымалдау" тапсырмасы жете аяқталды. Тапсырманы орындау үшін теңшелімдер екі бетбелгіге бөлінген: Жалпы теңшелімдер – кіріс картасы мен шығыс картасын таңдау, полигондар мен өңдеу режимдерінің тізімін және "Семантикаларды теңшеуді" орнату. "Семантикаларды теңшеу" бетбелгісінде кіріс объектілеріне жазу үшін сипаттамаларды көптеген таңдау мүмкіндігімен атрибуттар тізімі бар кесте бейнеленеді. Аймақ-объектіні және кіріс объектілерінің бірегей нөмірлерінің тізімін орнату есебінен семантикаларды іздеу мәнмәтініне тасымалдау процесін орындау оңтайландырылды.

"Аты: мәні" форматында объектілердің пайдаланушылық семантикаларын (атрибуттарын) қуаттау қосылды. Өрістерінің аттары RSC-ден алынған семантикалар кілттерімен сәйкес келмейтін сипаттамалар үшін SHP және KML форматтарынан жергілікті жер туралы сандық векторлық деректерді импорттау кезінде 32862 коды бар пайдаланушылық семантика жазылады. Пайдаланушылық семантикалар RSC сыныптауышының семантикалар тізімінде сипатталмаған объектінің кез келген қасиеттерін жазу үшін қолданылуы мүмкін. Кез келген объектіге пайдаланушылық семантикалардың кез келген саны берілуі мүмкін.

"Картаны басып шығару" тапсырмасы жете аяқталды. Басып шығарылатын аймақты JPG, PNG, TIF және PDF графикалық файлдарына бет бетімен сақтау мүмкіндігі іске асырылды. JPG, PNG, TIF форматтарына сақтау кезінде таңдалған беттердің санына сәйкес келетін файлдар саны қалыптасады. Файлдың аты файлдың атауын және беттің нөмірін, мысалы, noginsk_1.jpg қамтиды. PDF-те сақтаған кезде бір көп беттік құжат қалыптасады.

"Есеп берулер конструкторы" тапсырмасы жете аяқталды. "Аңызды қалыптастыру" режимінде картада болатын әр типті объектілердің саны туралы ақпаратты аңыз картасында бейнелеу мүмкіндігі қосылған.

Топографиялық карталарды автоматтандырылған жалпылау тапсырмасы жете аяқталды. "Арналардың көрінушілік шекараларын орнату" режимі әзірленді. Жаңа режим арналар желісін қарапайымдату үшін арналған. Желіні қарапайымдатуға картаның базалық және және одан ұсақтау масштабтарында төмендетілген мәнді арналардың көрінушілігін өшіру көмегімен қол жеткізіледі. Арнаның маңыздылық дәрежесі арнаның типімен, ұзындығымен және оның басқа арналар мен өзендерге қатысты орналасу сипатымен анықталады. Бұл тапсырмада объектілердің екі санаты қарастырылады: басым және алып тасталатын объектілер. Көрінушілігі өзгермейтін объектілер басым болып табылады. Мұндай объектілерге өзендер жатады. Алып тасталатын объектілер – бұл көрінушілігінің жоғарғы шегі картаның базалық масштабына қатысты 1 деңгейге төмендетілетін объектілер. Мұндай объектілерге арналар жатады. Алып тасталатын объектілер келесі жағдайларда басым санатына ауысуы мүмкін: басым объекті алып тасталатынға жанасады; алып тасталатын объекті белгіленген минималды ұзындықтан (картада 10 мм) үлкен ұзындыққа ие, алып тасталатын объекті жақтауға жанасады.

Аудандық гидрографияны жалпылау процедуралары, сызықтық өзендер мен жолдардың көрінушілігін орнату жете аяқталды. Аудан бірлігіне құрылыстардың жоғары тығыздығы бар аймақтарда құрылыстардың ығысу мен іріктеу алгоритмі нақтыланды. Жол желісінің объектілерімен қиылысатын құрылыстарды арнайы өңдеу қосылды.

"Абсолютті биіктерді бақылау" тапсырмасының "Триангуляция бойынша" бейіндеу режимі жете аяқталды. Бақылау процесін тездету үшін өңдеу алгоритмі оңтайландырылды. Картаның объектілері бір рет оқылады, әр объект триангуляцияның барлық қырларымен бейінделеді. Жаңа алгоритм бойынша бақылауды орындау уақыты 3-5 есе азаяды. Биіктіктердің белгілерінің үлкен саны және изосызықтардың аз саны бар жазық рельеф үшін "Триангуляция бойынша" бейіндеу режимі көлденең және тік бағыттар бойынша биіктіктерді іздеу кезінде мүмкін болатын жаңсақтықтарды жоққа шығарады, бұл ақпараттық емес хабарламалардың санын азайтады және бақылау нәтижелерін талдауды жеңілдетеді. Триангуляцияның шыңдары мыналар болып табылады: нүктелік объекті (биіктіктің белгісі, МГЖ бекеті, кемер белгісі), абсолютті биіктігі бар аудандық объектінің метрика нүктесі (көл, су қоймасы), горизонталь метрикасының нүктесі.

"Объектілер метрикасын түзету" ("Қосалқы объекті" режимі) тапсырмасы жете аяқталды – қосалқы объектілер бір-бірінен Келісу шегінен аспайтын қашықтықта орналасқан шартымен жалпы нүктесі бар сызықтық қосалқы объектілерді біріктіру мүмкіндігі қосылды. Шекті теңшеу диалогта орындалады, әдепкі қалпы бойынша шек картада 0.1 мм-ге тең. Операцияны орындау нәтижесінде біріктірілген контурлар метрикасымен қосалқы объектілер құрылады немесе қосалқы объектінің метрика нүктесі шарттарды сақтаған кезде негізгі объектіге қосылады. Берілген қадаммен сызықтық және аудандық объектілердің метрикаларын интерполяциялау мүмкіндігі қосылған. Процедура объектілер метрикасына объектінің жалпы геометриясын өзгертусіз берілген қадаммен жаңа нүктелерді қосуға арналған. Бұл, мысалы, ұсақ масштабты карталардың объектілерінің контурларын цилиндрлік проекциялардан конустық және азимуттық проекцияларға дұрыс түрлендіруге мүмкіндік береді.

Бағдарламаның жаңа нұсқасын Жүктеу бөлімінде жүктеуге болады.

"Панорама» ҚБ мамандары Ұлттық экологиялық ақпарат орталығының (NOAA) деректері бойынша қалыптасқан Әлем аумағында магниттік иілу мәндерінің картасын дайындады және сайтта жариялады. Әлем аумағында магниттік иілу туралы бастапқы деректер NOAA сайтында 23.12.2021 жылғы күйі бойынша 0.1 градус қадамымен 500 м биіктікте магниттік иілу мәндерінің кестесі түрінде (CSV форматы) алынды. Магниттік иілу туралы бастапқы деректерге авторлық құқықтар туралы ақпарат осы жерде келтірілді.

Карта "Панорама" көмегімен, аэронавигациялық жіктеуішті пайдалана отырып, 1 км қадамымен магниттік иілу мәндерінің алдын ала дайындалған матрицасы бойынша изогон түрінде дайындалды. Карта аэронавигациялық ақпарат құжаттарын дайындау үшін және навигациялық тапсырмаларды шешу үшін дайындала алады.

Тегін карталар жүктеп алу үшін "Цифрлық карталар" парағында қолжетімді.

"Панорама" КБ-да Astra Linux SE, ОС Альт 8 СП, Ubuntu 18.04, CentOS 8, CentOS 7 және MS Windows операциялық жүйелеріне арналған 10.2 нұсқалы Сервер ГАЖ әзірленді. Бағдарламаның жаңа нұсқасында серверде жаңартылған кезде кеңістіктік деректер базаларының күйін синхрондау және бейнені белсенді жаңарту арқылы ондаған миллион жазбаларды өңдеген кезде клиенттерге оларды картографиялық ұсыну жеделдетілді. Сервердегі және клиенттегі деректер базасын кэштеу алгоритмдері толықтырылды, деректердің күйлерін синхрондаған кезде сервер мен клиенттің арасында берілетін деректердің көлемі оңтайландырылды.

Сервер ГАЖ белгіленген шартты белгілерде векторлық карталар түрінде ұсыну үшін, нысандардың координаттары мен атрибуттарын редакциялау үшін, қолданбалы тапсырмаларды шешу үшін OGC 06-103r4: "OpenGIS Implementation Standard for Geographic information – Simple feature access – Part 1: Common architecture" стандартына сәйкес кеңістіктік деректерге қолжетімдікті қолдайтын PostgreSQL, Oracle және Microsoft SQL Server ДББҚ басқаруымен кеңістіктік деректер базаларымен жұмыс жасауды қолдайды.

Деректерді автоматты түрде репликациялау, резервтік көшіру және қорғау арқылы кеңістіктік деректерді бөліп сақтау және өңдеу үшін серверлердің өзара көп деңгейлі қосылуын қамтамасыз етеді. Мұндай сәулет деректерді тарату желісінің жүктемесін ондаған есе төмендетеді, деректерге қолжетімдікті жеделдетеді және жұмыстың сенімділігін арттырады.

Бағдарламаның жаңа нұсқасы Жүктеу парағында жүктеп алу үшін қолжетімді.